Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej

Cmentarz kościelny Our Lady of Compassion w Formby hr. Merseyside (Anglia)

Wśród 26 żołnierzy pochowanych na katolickim cmentarzu Our Lady of Compassion (Matki Boskiej Współczującej) sześciu to polscy lotnicy. Groby rozproszone są na terenie całego cmentarza wśród mogił cywilnych. Wszyscy polegli Polacy służyli w dywizjonach stacjonujących w pobliskiej bazie RAF Woodvale nad Morzem Irlandzkim. Pobyt tam wiązał się z tzw. odpoczynkiem bojowym, czyli służbą z dala od leżących na pierwszej linii walk lotnisk południowej Anglii. Straty ponoszono także podczas pozornego "odpoczynku", czego cmentarz jest smutnym dowodem.

Pierwszym z pochowanych w Formby pilotów był por. Krawczyński z 308 Dywizjonu "Krakowskiego". 21 grudnia 1941 r. pilotując Spitfire'a IIA (P8183) wykonywał lot treningowy. Z nieznanych przyczyn rozbił się koło mola w Lytham St Annes w hrabstwie Lancashire, ginąc na miejscu.

9 stycznia 1942 r. za sterami Spitfire'a IIA (P8206) zginął kpt. Wesołowski, dowódca 308 Dywizjonu. Podczas lotu treningowego nad lotniskiem Woodvale zderzył się ze Spitfirem IIA (P7745) pilotowanym przez por. Kazimierza Dolichera. Drugi z pilotów ocalał, odnosząc niegroźne dla życia obrażenia.

16 lipca 1942 r. zginął plut. Nawrocki z 315 Dywizjonu "Dęblińskiego". Wystartował na oblot Spitfire'a VB PK-W (W3628) i nie powrócił do bazy. Jeszcze tego samego dnia rozpoczęto poszukiwania zaginionego pilota. Trwały przez kolejne dni i dopiero 19 lipca znaleziono wrak samolotu i tkwiące w nim ciało pilota, koło wsi Dunsop Bridge w hrabstwie Lancashire. Przyczyna katastrofy nie została wyjaśniona.

15 sierpnia 1942 r. zginął por. Fiedorczuk z 315 Dywizjonu. Wystartował na treningowy lot na strzelanie nad poligon w Blackpool. Po wykonaniu ćwiczenia zszedł na wysokość ok. 3 metrów i lecąc znad morza wyszedł nad ląd, kierując się ku piaszczystemu lądowisku Birkdale Sands na plaży koło Southport. Jego Spitfire VB PK-Z (BL751) rozbił się o wydmę i zapalił się, grzebiąc we wraku pilota.

Tydzień później poległ por. Sawiak, kontynuując czarną serię "Dębliniaków". 23 sierpnia 1942 r. wystartował o godz. 7:57 z zadaniem przechwycenia niemieckiego samolotu. Maszyna została dostrzeżona nad neutralną Republiką Irlandii, w rejonie Dublina. Sawiak starł się z samolotem Ju 88D-1 4U-KH (1688) z jednostki rozpoznawczej 1.(F)/Aufkl.Gr. 123. W wyniku walki maszyna Luftwaffe została uszkodzona i przymusowo wylądowała w Irlandii, a jej załoga - za wyjątkiem zabitego w walce strzelca pokładowego - została internowana. Sam Sawiak ranny w powietrzu od pocisków Junkersa próbował wylądować koło miejscowości Ratoath w hrabstwie Meath, jednak podczas przyziemienia jego samolot rozbił się. Pilot został wyciągnięty z kabiny i przewieziony do szpitala wojskowego w St Bricin's w Dublinie. Tam zmarł tego samego dnia o godz. 13:30.

Chronologicznie ostatnim poległym myśliwcem spoczywającym w Formby był plut. Kowalski z 316 Dywizjonu "Warszawskiego". 21 marca 1944 r. wystartował za sterami Spitfire'a VB SZ-E (W3569) do lotu treningowego, w czasie którego awarii uległ silnik. Pilot usiłował wylądować przymusowo, jednak rozbił się w pobliżu wzniesienia Bosley Cloud koło Congleton w hrabstwie Cheshire.

Stopień
Nr ewid.
Nazwisko, imię
Data śmierci
Jednostka
por. pil. (F/O)P-0328Fiedorczuk Eugeniusz15.08.1942315 Dywizjon
plut. pil. (F/Sgt)780689Kowalski Zygmunt21.03.1944316 Dywizjon
por. pil. (F/O)P-0761Krawczyński Edmund21.12.1941308 Dywizjon
plut. pil. (Sgt)784110Nawrocki Tadeusz16.07.1942315 Dywizjon
por. pil. (F/O)P-0867Sawiak Bolesław23.08.1942315 Dywizjon
kpt. pil. (S/Ldr)P-0603Wesołowski Marian09.01.1942308 Dywizjon
 
Razem
6
   

Wojciech Zmyślony

Mur otaczający kościół Our Lady of Compassion (Matki Boskiej Współczującej) w Formby wraz z przyległym cmentarzem.
Tablica informacyjna na temat nabożeństw odprawianych w kościele rzymskokatolickim w Formby.
Ujęcie przedstawiające wszystkie pięć polskich grobów (z sześcioma pochowanymi w nich lotnikami) na cmentarzu w Formby.
Grób por. pil. Eugeniusza Fiedorczuka.
Grób plut. pil. Zygmunta Kowalskiego.
Grób por. pil. Edmunda Krawczyńskiego i kpt. pil. Mariana Wesołowskiego.
Grób plut. pil. Tadeusza Nawrockiego.
Grób por. pil. Bolesława Sawiaka.
Fotografia z 1942 r. przedstawiająca groby por. pil. Eugeniusza Fiedorczuka (w tle) oraz por. pil. Bolesława Sawiaka.
Inne ujęcie mogiły por. pil. Bolesława Sawiaka.
Pogrzeb plut. pil. Tadeusza Nawrockiego na cmentarzu w Formby w lipcu 1942 r.