Zenon Bartkowiak

Zenon Teofil Bartkowiak urodził się 20 listopada 1921 r. w Pleszewie niedaleko Jarocina w Wielkopolsce. Jego rodzicami byli Jan - podoficer zawodowy 70 Pułku Piechoty - i Małgorzata z domu Kasprzak. Miał dwoje rodzeństwa: siostrę Janinę i brata Edmunda. W rodzinnym mieście uczęszczał do szkoły powszechnej. W wieku 15 lat przeniósł się do technikum elektrycznego, jednakże wkrótce potem przyjęty został do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Świeciu (później w Krośnie). Do wybuchu II wojny światowej nie otrzymał pełnego wyszkolenia lotniczego i wraz ze szkołą został ewakuowany do Rumunii. Udało mu się przedostać nad Morze Czarne, skąd na pokładzie statku odpłynął na Maltę, a potem do Marsylii.

We Francji Bartkowiak nie zagrzał długo miejsca - zgłosił się do wyjazdu do Wielkiej Brytanii, gdzie przybył 28 lutego 1940 r. Przez dłuższy czas przebywał w Eastchurch, potem wysłany został na kurs dla pomocników obsługi samolotów. 7 lipca 1941 r. został skierowany jako mechanik do 301 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Pomorskiej". Pragnąc samemu latać, zgłosił się na przeszkolenie. Po kursie początkowego pilotażu w Anglii wysłany został do Kanady, gdzie ukończył 14 sierpnia 1942 r. w 39 Service Training Flying School w Moncton w prowincji Nowy Brunszwik podstawowy kurs pilotażu. Po powrocie do Wielkiej Brytanii trafił do jednostki zaawansowanego szkolenia pilotów 5 (Pilots) Advanced Flying Unit w Calveley. Następnie 16 marca 1943 r. trafił do jednostki wyszkolenia bojowego 58 Operational Training Unit w Grangemouth, gdzie ukończył kurs myśliwski. 1 czerwca 1943 r. został przydzielony do operującego wówczas na Spitfire'ach IX 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki.

22 maja 1944 r. Bartkowiak wystartował w osłonie bombowców atakujących stację kolejową w Douai w północnej Francji. Niedaleko celu jego samolot został trafiony ogniem obrony przeciwlotniczej, zaś pilot zmuszony był do skakania na spadochronie. Wylądował na polu niedaleko miejscowości Camblain-Châtelain. Znalazł schronienie u jednego z Francuzów o nazwisku Michel Salmon, który przechował go w ukryciu aż do września 1944 r. (co ciekawe, podczas pobytu u Salmona Bartkowiak spotkał mówiącą po angielsku dziewczynę, która w 1951 r. w Derby w Anglii została jego żoną!). Po nadejściu wojsk alianckich przekroczył linię frontu i został przerzucony do Anglii, trafiając początkowo do Blackpool, a później - w listopadzie - z powrotem do 303 Dywizjonu. Jako "Kościuszkowiec" latał aż do końca wojny, a także po jej zakończeniu, już na Mustangach IV.

Sierżant (Warrant Officer) Zenon Bartkowiak odznaczony został trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, czterokrotnie Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Pilota (nr 1499) oraz francuskim Croix de Guerre. Po demobilizacji zamieszkał w Anglii, zaś w 1954 r. przeprowadził się do Francji i osiedlił się w miejscowości Auchel. Pracował dla Polaka, właściciela sklepu spożywczego, a także przy dostarczaniu chleba polskim górnikom pracującym w kopalniach węgla w Pas-de-Calais. Po trzech latach takiego zajęcia otworzył własny interes, lokal o nazwie "Chez Charly".

Sierżant pilot Zenon Bartkowiak zmarł 7 lutego 2002 r. w Bruay-Labuissiere w wieku 80 lat. Spoczął na cmentarzu komunalnym w Auchel we Francji.

Wojciech Zmyślony