Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Aleksander Chudek

Aleksander Chudek

Aleksander Chudek urodził się 17 sierpnia 1914 r. we wsi Stoczek na Lubelszczyźnie, w połowie drogi między Lubartowem a Radzyniem Podlaskim (rodzice Feliks i Ludwika z domu Cymerman). Dorastał w wielodzietnej rodzinie zamożnych rolników. Miał siedmiu braci i dwie siostry. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Stoczku, a następnie w pobliskich Czemiernikach. Z braku chęci do pracy na roli w wieku około 16 lat podjął pracę w zakładzie ślusarsko-mechanicznym swego wuja. Naukę fachu kontynuował w Warszawie. Do wojska wstąpił przypuszczalnie jako poborowy w wieku 21 lat, czyli około 1935 r. Wiadomo, że w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie ukończył szkolenie pilotażowe. Przed wojną przeszedł też kurs myśliwski w Szkole Pilotażu w Grudziądzu, być może jako podoficer nadterminowy. Następnie przez pewien czas służył w 114 Eskadrze Myśliwskiej, latając na maszynach PZL P.11. Przed wybuchem II wojny światowej jego całkowity nalot wynosił 180 godzin.

W kampanii wrześniowej nie brał udziału jako pilot. Jak większość polskich lotników po 17 września 1939 r. przedostał się do Rumunii, a następnie przez Włochy do Francji. Tam również nie otrzymał przydziału bojowego. Przypuszczalnie przebywał w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyonie, oczekując na swoją kolej szkolenia na sprzęcie francuskich sojuszników. Niestety, błyskawiczne zwycięstwo Niemiec nad Francją w maju i czerwcu 1940 r. doprowadziło do tego, że już drugi raz w ciągu niecałego roku musiał ewakuować się - tym razem do Wielkiej Brytanii.

Do Liverpoolu Chudek przybył 27 czerwca 1940 r. na pokładzie statku "Arandora Star" (statek wypłynął trzy dni wcześniej z małego atlantyckiego portu Saint-Jean-de-Luz). Jeszcze w okresie bitwy o Anglię miał trafić do 302 Dywizjonu Myśliwskiego "Poznańskiego", jednakże przydział cofnięto, a Chudka odesłano do Ośrodka Zapasowego Lotnictwa w Blackpool. Przeszkolenie rozpoczął 7 kwietnia 1941 r. w polskiej szkole pilotażu 1 Polish Flying Training School w Hucknall, gdzie przeszedł krótki kurs wznawiający. Latał na Magistrach i Battle'ach. 25 kwietnia 1941 r. skierowano go do jednostki rozprowadzania samolotów 4 Ferry Pilots Pool stacjonującej w Kemble. Nominalnie jego praca tam polegać miała na transportowaniu nowo wyprodukowanych i wyremontowanych samolotów do dywizjonów bojowych stacjonujących na terenie całej Anglii. Aktywność Chudka w Kemble ograniczyła się jednak tylko do przeszkolenia na Harvardach oraz dwusilnikowych Oxfordach i Ansonach.

18 czerwca 1941 r. skierowany został do jednostki wyszkolenia bojowego 55 Operational Training Unit w Usworth, gdzie rozpoczął przeszkolenie myśliwskie na Hurricane'ach. 28 lipca 1941 r. ukończył je i otrzymał przydział do 315 Dywizjonu Myśliwskiego "Dęblińskiego". W dywizjonie przeszkolił się na Spitfire'ach II (pierwsze egzemplarze trafiły do "Dębliniaków" 14 lipca) i już paręnaście dni po swym przybyciu, 14 sierpnia w rejonie Andres zestrzelił jednego Bf 109 na pewno, a drugiego uszkodził (sam także został wzięty na celownik przez Messerschmitta i przywiózł w Spitfirze trzy dziury). Dwa tygodnie później, 29 sierpnia, Chudek odniósł kolejny sukces: w locie bojowym nad kanałem La Manche został odseparowany od 315 Dywizjonu i w poszukiwaniu swych kolegów leciał wzdłuż wybrzeża Francji. W rejonie Hazebrouck zestrzelił pojedynczego Bf 109, a następnie nad Guines samodzielnie stawiał czoła przeważającej liczbie Niemców, także niszcząc jednego z nich. Sam został trafiony ogniem obrony przeciwlotniczej i z uszkodzonym radiem, hydrauliką oraz ranny odłamkami w lewą nogę doleciał do Anglii, lądując ostatecznie na oparach benzyny w Wattisham koło Ipswich.

16 września 1941 r. w rejonie St Omer wraz z sierż. Michałem Cwynarem stoczył kolejną walkę z Messerschmittami, zgłaszając prawdopodobne zestrzelenie jednego Niemca (w czasie strzelania do nieprzyjaciela sam wpadł w korkociąg i stracił przytomność, odzyskując ją ponad 5 kilometrów niżej). 27 września zgłosił nad Abbeville pewne zestrzelenie samolotu z silnikiem gwiazdowym, który rozpoznał jako Macchi Mc.200 (był to oczywiście najnowszy myśliwiec niemiecki, Focke-Wulf Fw 190). Była to dla Chudka piąta zestrzelona indywidualnie maszyna nieprzyjaciela, dająca mu honorowy tytuł asa myśliwskiego.

21 października 1941 r. na wschód od St Omer strącił kolejnego Fw 190 (niemiecki pilot wyskoczył ze spadochronem) i było to jego ostatnie zestrzelenie w 315 Dywizjonie. 3 listopada 1942 r. odszedł na obowiązkowy odpoczynek bojowy. Otrzymał przydział do jednostki wyszkolenia bojowego 58 Operational Training Unit w Grangemouth, gdzie prowadził instruktaż dla przyszłych pilotów myśliwskich. 13 maja 1943 r. wrócił do 315 Dywizjonu, ale już po dwóch miesiącach - 16 lipca - przeniesiony został do 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki. Jako "Kościuszkowiec" powiększył swe konto o trzy dalsze zestrzelone samoloty: 17 sierpnia 1943 r. na południe od Antwerpii zestrzelił dwa Focke-Wulfy, 6 września 1943 r. koło Amiens jednego oraz 23 września 1943 r. w okolicy Le Treport także jednego.

9 listopada 1943 r. po raz trzeci w karierze przydzielony został do 315 Dywizjonu. 13 marca 1944 r. odszedł z dywizjonu do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool, gdzie przebywał nieco ponad trzy miesiące. 15 czerwca 1944 r. skierowany został do 303 Dywizjonu. 23 czerwca 1944 r. wystartował na rutynowy patrol nad Normandię i nie wrócił do bazy (był to dla niego 76 lot bojowy, wcześniej wykonał też 22 loty operacyjne). W dywizjonie przypuszczano, że trafił do niewoli, kiedy jednak po zakończeniu wojny nie powrócił do Anglii, został uznany za poległego.

Przez wiele lat przyjmowano, że Spitfire VB RF-F (AB271) z Chudkiem za sterami wpadł do morza. W 2009 r. badania francuskiego historyka lotnictwa Laurenta Taveau poparte pracami archeologicznymi wykazały jednak z całą pewnością, że maszyna spadła w Normandii, pomiędzy miejscowościami Roucamps i Le Plessis-Grimoult. 23 czerwca 1944 r. w ogrodzie jednego z farmerów rozbił się płonący samolot ze śmiertelnie rannym, nieznanym z nazwiska pilotem. Na podstawie numeru ewidencyjnego wraku stwierdzono, że był to Spitfire Chudka. Ciało lotnika złożono początkowo zawinięte w spadochron na miejscowym cmentarzu, potem być może ekshumowano je. 23 czerwca 2009 r. w Roucamps odsłonięto pamiątkową tablicę ku jego czci. Symboliczny grób lotnika (i jego zaginionego we wrześniu 1939 r. brata Stanisława) znajduje się natomiast na cmentarzu parafialnym w Czemiernikach.

Za zasługi bojowe chorąży (Warrant Officer) Aleksander Chudek odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 9345), czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Polowym Znakiem Pilota (nr 856) oraz brytyjskim Distinguished Flying Medal. Był żonaty z Brytyjką, podoficerem WAAF, miał dwóch synów - jednego pogrobowca.

Data
Samolot
Jednostka
Zniszczony
na pewno
Zniszczony
prawdo-
podobnie
Uszkodzony
14.08.1941 Spitfire IIA, PK-E (P8563) 315 Dywizjon Bf 109    
14.08.1941 Spitfire IIA, PK-E (P8563) 315 Dywizjon     Bf 109
29.08.1941 Spitfire IIA, PK-E (P8563) 315 Dywizjon Bf 109    
29.08.1941 Spitfire IIA, PK-E (P8563) 315 Dywizjon Bf 109    
16.09.1941 Spitfire VB, PK-H (AB892) 315 Dywizjon   Bf 109  
27.09.1941 Spitfire VB, PK-B (AB913) 315 Dywizjon Fw 190    
21.10.1941 Spitfire VB, PK-K (AD134) 315 Dywizjon Fw 190    
17.08.1943 Spitfire F.IX, RF-M (BS451) 303 Dywizjon Fw 190    
17.08.1943 Spitfire F.IX, RF-M (BS451) 303 Dywizjon Fw 190    
06.09.1943 Spitfire F.IX, RF-E (MA299) 303 Dywizjon Fw 190    
23.09.1943 Spitfire F.IX, RF-E (MA299) 303 Dywizjon Fw 190    
   
Razem
9
1
1

Wojciech Zmyślony