Sylvester Dudek

Sylvester Frederick Dudek przyszedł na świat 28 listopada 1909 r. w Filadelfii w Stanach Zjednoczonych w rodzinie polskich emigrantów (rodzice Marcin i Marianna z domu Owczarzak). Uczęszczał do amerykańskich szkół i ukończył dziesięć klas, kończąc edukację w tzw. high school, odpowiedniku polskiej szkoły średniej. Następnie podjął pracę zarobkową w zawodzie handlowca. W okresie międzywojennym odbywał służbę wojskową w amerykańskiej marynarce, US Navy, uzyskując stopień starszego marynarza.

Po wybuchu II wojny światowej, począwszy od 1941 r. w USA prowadzony był ochotniczy zaciąg do Polskich Sił Powietrznych. W odpowiedzi na niego Dudek, kierując się pobudkami patriotycznymi i zamiłowaniem do lotnictwa, zgłosił się 20 listopada 1941 r. w punkcie rekrutacyjnym w Windsor w stanie Pensylwania i został przyjęty jako kandydat na strzelca pokładowego. Wkrótce został wysłany wraz z innymi ochotnikami do Kanady, skąd grupa miała wyjechać do Anglii. Tymczasem 7 grudnia 1941 r. nastąpił japoński atak na Pearl Harbor, a 11 grudnia 1941 r. Ameryka znalazła się w stanie wojny również z Niemcami i Włochami. W związku z tą sytuacją ochotnicy powinni byli zasilić szeregi armii amerykańskiej, jednakże za specjalną zgodą prezydenta Roosevelta zezwolono im na wyjazd do Anglii. Dudek 15 grudnia wsiadł w porcie Halifax na statek "Pasteur", którym 20 grudnia 1941 r. dotarł do niewielkiego szkockiego portu Gourock. Tydzień później skierowany został do ośrodka w Kirkham, skąd następnie przeniesiono go do Blackpool, gdzie od 28 stycznia szkolił się na wstępnym, naziemnym kursie dla strzelców. 15 lutego z nieznanych przyczyn kurs ten przerwał, ale 28 lutego ponownie rozpoczął go z inną grupą uczniów. 2 maja skierowany został do szkoły strzelców pokładowych 8 Air Gunnery School w Evanton celem odbycia praktyki, polegającej na strzelaniu z pokładu samolotu do specjalnego rękawa. Po ukończeniu tego szkolenia 18 czerwca 1942 r. zameldował się w jednostce wyszkolenia operacyjnego 18 Operational Training Unit w Bramcote, gdzie ukończył kurs zgrywania załóg na samolotach Wellington.

22 września 1942 r. Dudek dostał przydział do 301 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Pomorskiej" w bazie RAF Hemswell. Na swój pierwszy lot bojowy czekał do nocy z 10 na 11 października 1942 r., kiedy to jego załoga wspierana przez doświadczonego pilota, kpt. Leszka Wielochowskiego, została wyznaczona na minowanie wód przybrzeżnych Francji. Później Dudek latał przemiennie na zadania minowania oraz bombardowania ważnych strategicznie dla Niemiec miast i portów, kolejno: Kilonii, Mannheim, Leer, Lorient (we Francji), Hamburga, Wilhelmshaven, Kolonii, Hamburga, dwukrotnie Essen, Duisburga i Bochum. W sumie w 301 Dywizjonie wykonał 24 loty bojowe, w większości ze swoją stałą załogą (kpt. pil. Zdzisław Królikowski, por. obs. Wacław Włosiński, sierż. rtg. Franciszek Obuch i sierż. strz. Stanisław Jarecki; w styczniu 1943 r. Królikowskiego zastąpił na stałe kpt. pil. Stanisław Liszka).

W związku z rozformowaniem 301 Dywizjonu i podziałem jego dotychczasowego personelu między Dywizjony 300, 305 i polską eskadrę "C" w 138 Dywizjonie do Zadań Specjalnych RAF (138 Squadron), 1 kwietnia 1943 r. Dudek został przeniesiony do 305 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Wielkopolskiej". Nie pozostał tam jednak długo, gdyż zgłosił prośbę o przeniesienie do lotnictwa amerykańskiego, United States Army Air Forces (USAAF), co nastąpiło 21 kwietnia 1943 r. Po uzyskaniu dodatkowego przeszkolenia został przydzielony do 545 Dywizjonu Bombowego USAAF (545th Bombardment Squadron), należącego do 384 Grupy Bombowej USAAF (384th Bombardment Group). Jednostka ta stacjonowała na lotnisku Grafton Underwood w środkowej Anglii, a wyposażona była w czterosilnikowe bombowce B-17 "Latająca Forteca" z dziesięcioosobową załogą (pilot, drugi pilot, nawigator, bombardier, radiotelegrafista, mechanik pokładowy oraz czterech strzelców). Wykonując dzienne operacje nad Europą Dudek szczęśliwie zaliczył swoją drugą, składającą się z 25 lotów, turę.

Służbę w Polskich Siłach Powietrznych zakończył w polskim stopniu kaprala i brytyjskim Sergeanta, w USAAF awansował na stopień Staff Sergeant (odpowiednik starszego sierżanta). Odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (nr 8471), dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Polowym Znakiem Strzelca (nr 337), brytyjskim Distinguished Flying Medal oraz trzykrotnie amerykańskim Air Medal.

Po zakończeniu swego udziału w wojnie Sylvester Dudek powrócił do Stanów Zjednoczonych. Pod koniec życia mieszkał w miejscowości Willingboro w stanie New Jersey, gdzie zmarł 19 lipca 2004 r. w wieku 94 lat.

Wojciech Zmyślony