Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej
Stanisław Krzemiński

Stanisław Krzemiński

Stanisław Władysław Krzemiński urodził się 3 lipca 1921 r. w Warszawie, jako dziecko Antoniego Krzemińskiego - herbu Prus III - i Marii Smoleńskiej - herbu Doliwa. W 1925 r. rodzina przeprowadziła się do Częstochowy. Tu Stanisław w 1927 r. w szkole powszechnej rozpoczął swą edukację, którą następnie kontynuował najpierw w Gimnazjum, a potem Liceum im. Henryka Sienkiewicza. Po zdaniu matury w 1939 r. wstąpił do Junackich Hufców Pracy, do 12 batalionu w Osowcu koło Grajewa. Podczas służby w batalionie uczestniczył w budowaniu fortów wzdłuż ówczesnej granicy polsko-pruskiej.

We wrześniu 1939 r. został powołany do służby i skierowany na dywizyjny kurs podchorążych rezerwy przy 77 Pułku Piechoty w Lidzie (w 19 Dywizji Piechoty). Działania wojenne i przebieg kampanii wrześniowej uniemożliwiły jego ukończenie, a szeregowiec z cenzusem Stanisław Krzemiński trafił na front. Brał udział w obronie Grodna. 24 września został internowany na Litwie, gdzie początkowo trafił do obozu w mieście Olita (Alytus), a później w Wiłkomierzu (Ukmerge). Po aneksji krajów bałtyckich dokonanej przez ZSRR w czerwcu 1940 r., internowanych Polaków wywieziono do ZSRR. 15 lipca 1940 r. Krzemiński trafił do obozu jenieckiego Pawliszczew Bor koło miasta Juchnow w pobliżu Smoleńska. W maju 1941 r. Polaków z "juchnowskiego łagru" przeniesiono najpierw do obozu przejściowego w Murmańsku, a następnie - 21 czerwca 1941 r. - na koło podbiegunowe, na Półwysep Kolski, u ujścia rzeki Ponoj do Morza Białego. Po napaści Niemiec na Związek Sowiecki, podpisaniu układu Sikorski-Majski i ogłoszeniu przez Sowietów w sierpniu 1941 r. "amnestii" dla Polaków, Krzemiński ze współjeńcami został przeniesiony do obozu w Juży w obwodzie iwanowskim, a 5 września 1941 r. wstąpił do tworzącej się armii generała Andersa. Początkowo został przydzielony do 5 Dywizji Piechoty formowanej w Tatiszczewie pod dowództwem gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza. Tam zgłosił się do lotnictwa i ostatnie miesiące pobytu w ZSRR spędził w obozie lotników w Kołtubance.

12 czerwca 1942 r. przybył do Wielkiej Brytanii. W lipcu i sierpniu uczestniczył w ćwiczeniach kursu unitarnego, które odbywały się St Andrews w Szkocji. Po ich zakończeniu, 23 sierpnia 1942 r. trafił do Bazy Sił Powietrznych w Blackpool, a 28 sierpnia przeniesiono go do lotnictwa. Otrzymał numer służbowy 704126. Następnie, po przejściu niezbędnych badań lekarskich i zakwalifikowaniu do personelu latającego, we wrześniu rozpoczął kurs teoretyczny w ośrodku wyszkolenia personelu latającego Air Crew Training Centre w Hucknall. Po jego ukończeniu w październiku, 21 listopada 1942 r. rozpoczął kurs w Samodzielnym Dywizjonie Wyszkolenia Wstępnego (Polish Initial Training Wing) w Brighton, który ukończył 13 lutego 1943 r. Stąd znów trafił do Hucknall, by tu od lutego kontynuować naukę w polskiej szkole pilotażu początkowego 25 (Polish) Elementary Flying Training School. W trakcie trwania kursu, w marcu, podjęto decyzję o przerwaniu szkolenia pilotażowego i skierowaniu go na kurs dla nawigatorów.

W maju 1943 r. Krzemiński został wysłany do Kanady, gdzie od 28 czerwca do 12 listopada odbywał szkolenie w szkole obserwatorów 1 Air Observer School w Malton koło Toronto. Po wylataniu blisko 95 godzin i zdaniu wymaganych egzaminów, kurs ukończył z wyróżnieniem jako prymus. Po powrocie do Wielkiej Brytanii został awansowany na stopień kaprala. Na Wyspach kontynuował szkolenie kolejno w jednostce zaawansowanego wyszkolenia obserwatorów 1 (Observers) Advanced Flying Unit w Wigtown, jednostce wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit w Finningley, jednostce przeszkolenia na ciężkie samoloty 1662 Heavy Conversion Unit w Blyton, a wreszcie szkole przeszkolenia na Lancasterach - 1 Lancaster Finishing School w Hemswell. Pierwszy przydział do jednostki bojowej otrzymał 1 lipca 1944 r., trafiając do 300 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Mazowieckiej". Jego załogę stanowili: pilot F/Sgt Tadeusz Mioduchowski, bombardier Sgt Antoni Kajdewicz, mechanik pokładowy Sgt Stanisław Piątkowski, radiotelegrafista Sgt Wincenty Kostryca oraz strzelcy Sgt Edward Waloch i Sgt Alfred Schicke. Uczestniczył w dziewięciu lotach operacyjnych, których celem było bombardowanie obiektów na terenie Niemiec, Belgii i Francji. Podczas drugiego lotu bojowego - wykonywanego w nocy z 23 na 24 lipca nalotu na Kilonię - jego Lancaster III BH-L (ED779) został uszkodzony przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą. Jeden z odłamków, który młodemu lotnikowi omal nie odebrał wtedy życia, był przez niego przechowywany jako pamiątka przez wiele lat.

We wrześniu Stanisław Krzemiński z załogą został przeniesiony do 1586 Eskadry do Zadań Specjalnych, która w tym czasie stacjonowała we Włoszech, na lotnisku Campo Casale koło Brindisi. Tutaj odbył kolejnych sześć lotów operacyjnych, wykonując misje nad okupowaną Polską i Jugosławią. W listopadzie 1944 r. nastąpiło przekształcenie eskadry w 301 Dywizjon Bombowy "Ziemi Pomorskiej - Obrońców Warszawy", toteż dalsza służba lotnika przebiegała w tej jednostce. Po zaliczeniu kolejnych siedemnastu lotów bojowych nad północnymi Włochami, Polską, Grecją, Czechosłowacją, Jugosławią i Austrią, 7 lutego 1945 r. Stanisław Krzemiński ukończył swą pierwszą turę operacyjną. Podczas 34 misji w powietrzu spędził ponad trzysta godzin. W marcu przez Egipt i Maltę powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie został skierowany na IX kurs lotników w Szkole Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowanej w Crieff w Szkocji. Trwał on od 5 maja do 3 sierpnia 1945 r. Po jego ukończeniu otrzymał awans na sierżanta podchorążego ze starszeństwem 1 sierpnia 1945 r.

Po szkoleniu, powrócił do latania. Od 27 sierpnia do 6 października 1945 r. miał przydział do polskiej szkoły pilotażu podstawowego 16 (Polish) Service Flying Training School w Newton w charakterze nawigatora personelu stałego szkoły. Następnie, swe wysokie kwalifikacje nawigatora poparte doświadczeniem bojowym podnosił w szkole Empire Air Navigation School w Shawbury w Anglii. Kurs trwający od 8 października 1945 r. do 1 lutego 1946 r. ukończył z czołową lokatą, jako pierwszy i jedyny nieanglojęzyczny prymus w historii tej szkoły. Przełożeni instruktorzy, oceniając umiejętności absolwenta, przyznali mu notę "excellent" (doskonały). Został wyróżniony tytułem 1st Class Navigation Warrant, którego certyfikat nr 109 otrzymał 2 kwietnia 1946 r. Dowództwo szkoły przedstawiło go także jako kandydata do Królewskiego Towarzystwa Meteorologicznego - Royal Meteorological Society. W poczet jego zagranicznych członków został przyjęty 19 kwietnia 1946 r.

Dalszą służbę lotnik odbywał w jednostkach transportowych, najpierw od maja do czerwca w jednostce przeszkolenia na ciężki sprzęt 1665 Heavy Transport Conversion Unit, a potem w lipcu i sierpniu w jednostce szkolnej wsparcia transportowego 1333 Transport Support Conversion Unit. Swój ostatni lot w charakterze nawigatora wykonał 9 sierpnia 1946 r. na samolocie Halifax. 17 października 1946 r. został skierowany do bazy RAF Chedburgh, gdzie stacjonowały dwa polskie Dywizjony transportowe - 301 i 304. Po ich rozformowaniu, 18 grudnia 1946 r. Krzemiński trafił do 4 Polish Resettlement Unit w East Wretham, jednostki Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Podczas służby w Polskich Siłach Powietrznych Stanisław Krzemiński spędził w powietrzu ponad 600 godzin. Latał samolotami: Anson, Wellington, Halifax i Lancaster. Za zasługi wojenne został odznaczony: trzykrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie Medalem Lotniczym, Polowym Znakiem Obserwatora (nr 761) oraz polskimi i brytyjskimi odznaczeniami pamiątkowymi (Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939, 1939-1945 Star, Air Crew Europe Star, France and Germany Star, Italy Star, Defence Medal oraz War Medal 1939-1945). Zdemobilizował się jako polski sierżant podchorąży i brytyjski Warrant Officer.

W maju 1947 r. Stanisław Krzemiński drogą morską przez Gdańsk powrócił do Polski. W październiku 1947 r. rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego (przekształconym później w Akademię Medyczną). W lipcu 1952 r. uzyskał dyplom lekarza, a miesiąc później rozpoczął pracę w częstochowskim Szpitalu im. Marii Skłodowskiej-Curie. Był jednym z prekursorów badań cytologicznych w Polsce. W styczniu 1967 r. obronił pracę doktorską na Śląskiej Akademii Medycznej i uzyskał tytuł doktora nauk medycznych. W 1990 r. został odznaczony Odznaką Honorową "Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia", a w 2010 r. wybrany Laureatem "Honorowej Statuetki Biegańskiego 2010", przyznawanej przez Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie osobom i instytucjom zasłużonym dla towarzystwa i medycyny.

Sierżant podchorąży doktor nauk medycznych Stanisław Krzemiński zmarł 22 października 2014 r. w wieku 93 lat. Został pochowany w grobie rodzinnym na częstochowskim cmentarzu Kule.

Paweł Tuliński