Czesław Szczukowski

Czesław Szczukowski przyszedł na świat 4 października 1917 r. w miejscowości Klonowo koło Tucholi na Pomorzu. Po uzyskaniu elementarnego wykształcenia cywilnego zdecydował się zgłosić ochotniczo do Wojska Polskiego. Krótko po 18 urodzinach, 4 listopada 1935 r. rozpoczął służbę czynną w 4 Pułku Lotniczym w Toruniu. Służył w personelu naziemnym. Ukończył kurs rekrucki oraz Szkołę Podoficerską, a po dwóch latach zdecydował się na przedłużenie służby w lotniczym mundurze i 1 października 1937 r. został mianowany podoficerem nadterminowym. Dzień później został skierowany do Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy na III kurs fachowy dla radiotechników służby nadterminowej. 16 lipca 1938 r. powrócił do 4 Pułku Lotniczego. 1 października 1938 r. jego służba nadterminowa została przedłużona do 30 września 1939 r.

W 4 Pułku Lotniczym Szczukowski służył do wybuchu wojny. W czasie kampanii wrześniowej miał przydział do 42 Eskadry Rozpoznawczej, z którą jako radiomechanik przeszedł cały szlak bojowy w kampanii wrześniowej. Jesienią 1939 r. dotarł do Francji z przydziałem do lotniczej stacji zbornej Le Bourget. Szybko zgłosił się na wyjazd do Polskich Sił Powietrznych formowanych u boku Royal Air Force w Wielkiej Brytanii. Do Anglii dotarł statkiem płynącym do Liverpoolu. 26 marca 1940 r. przybył do Centrum Lotnictwa Polskiego w bazie RAF Eastchurch, skąd dwa dni później został przeniesiony do bazy RAF Manston, gdzie rozpoczął szkolenie - początkowo związane z nauką języka angielskiego, przepisów King's Regulations i wiadomości teoretycznych. Po przeniesieniu ośrodka do Blackpool w maju 1940 r. Szczukowski kontynuował naukę tam. Zgłosiwszy się do personelu latającego, od 10 czerwca 1940 r. szkolił się w specjalności łącznościowca, sprawując stanowisko starszego klasy uczniów. Po ukończeniu kursu został skierowany na kurs zgrywania załóg do jednostki wyszkolenia bojowego 18 Operational Training Unit w Bramcote, gdzie przeszkolił się na dwusilnikowych Wellingtonach IC.

W styczniu 1941 r. Szczukowski zameldował się w bazie RAF Swinderby w 300 Dywizjonie Bombowym "Ziemi Mazowieckiej", gdzie wreszcie rozpoczął udział w zadaniach bojowych. Latał jako przedni strzelec, zazwyczaj z załogą w składzie: sierż. pil. Marian Kostecki, plut. pil. Mieczysław Słoma (zastąpiony potem przez por. Stanisława Jasińskiego), kpt. obs. Tadeusz Chrostowski, sierż. rtg. Feliks Jezierski oraz plut. strz. Kazimierz Pacut. Na pierwsze zadanie bojowe czekał do nocy z 11 na 12 lutego 1941 r., gdy poleciał bombardować niemieckie barki desantowe i żeglugę we francuskim porcie Boulogne. Potem przyszły kolejne wyprawy: naloty na port i krążowniki w Breście, bombardowania Berlina, Bielefeld, Bremy, Duisburga, Düsseldorfu, Frankfurtu nad Menem, Hamburga, Kilonii, Kolonii, Mannheim oraz Osnabrück (niektóre atakowane przez załogę Szczukowskiego 2-3 razy). Nie wszystkie przebiegały pomyślnie: nocą z 24 na 25 lipca 1941 r. załoga znad Hamburga powróciła na maszynie z uszkodzonym silnikiem i pilot przymusowo wylądował Wellingtonem IC BH-S (R1617) ok. 6 km na południe od miasta Boston w hrabstwie Lincolnshire. Nikt na pokładzie nie odniósł obrażeń.

6 sierpnia 1941 r. wieczorem, o godz. 22:12, Szczukowski wystartował na kolejne zadanie, którego celem było bombardowanie Frankfurtu. Na pokładzie Wellingtona IC BH-M (X9676) lecieli też: pil. Władysław Cichowski, por. pil. Stanisław Jasiński, kpt. obs. Tadeusz Chrostowski, sierż. rtg. Feliks Jezierski oraz lecący w charakterze strzelca ogonowego przedwojenny obserwator, mjr Edmund Jura. Po starcie z samolotu nie odebrano żadnych sygnałów, załoga nie wróciła do bazy. Samolot został zapewne zestrzelony do morza przez nocnego myśliwca (ciała Cichowskiego i Jury morze oddało na angielski brzeg). Polski bombowiec przypuszczalnie padł ofiarą Ofw. Wilhelma Beiera z I./NJG 2 lub Lt. Hansa Schultza z 2./NJG 2. Obie niemieckie jednostki operowały na dwusilnikowych Junkersach Ju 88.

Sierżant (Sergeant) Czesław Szczukowski odznaczony był trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym oraz Polowym Znakiem Strzelca Radiotelegrafisty (nr 48). Wziął udział w 24 lotach bojowych. Jego ciała nigdy nie odnaleziono.

Wojciech Zmyślony