Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej

Cmentarz kościelny St Patrick w Jurby (Wyspa Man)

Cmentarz kościelny St Patrick (św. Patryka) w Jurby jest miejscem pochówku 43 lotników alianckich, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Poza stanowiącymi większość Brytyjczykami spoczywa tam 20 Kanadyjczyków, dwóch Holendrów, Australijczyk oraz siedmiu Polaków. Wszyscy lotnicy Polskich Sił Powietrznych byli pilotami kadry stałej bazujących na Wyspie Man ośrodków szkolnych, przydzielonymi tam w celu odbycia praktyki.

Trzech z nich służyło w szkole strzelania i bombardowania 5 Bombing and Gunnery School w Jurby. Jako pierwszy zginął kpr. pil. Stanisław Osmala, podczas lotu ćwiczebnego na strzelanie do rękawa 1 października 1940 r. Lecąc Battlem I (L5671), na skutek utraty prędkości w locie na małej wysokości, rozbił się około kilometra na zachód od lądowiska Hall Caine (zwanego także Close Lake) na Wyspie Man. Zginął także uczeń-strzelec AC2 Arthur Sharpe z RAF.

23 lutego 1941 r. tragiczny wypadek stał się przyczyną śmierci sierż. pil. Stanisława Pietniunasa. Podczas lotu nad morzem, około 3 km na południe od Point of Ayre (północno-wschodniego przylądka Wyspy Man), jego Henley I (L3332) rozbił się i zatonął po tym, jak silnik maszyny przerwał pracę. Zginął także drugi członek załogi, Brytyjczyk AC2 Ronald J. Mallet.

10 czerwca 1941 r. w kolejnej katastrofie życie stracił mjr pil. Jan Gawlikowski. Nad Ramsey na Wyspie Man pilotowany przezeń Blenheim (L1298) wpadł w płaski korkociąg, podczas którego rozpadł się w powietrzu. We wraku maszyny zginęli obaj uczniowie-strzelcy LAC Eric V. Williams oraz LAC Eric F. S. Peney z RAF.

Kolejna tragedia, w której życie stracił kpr. pil. Zbigniew Pawłowski, rozegrała się 25 czerwca 1942 r. nad farmą Knockaloe na Wyspie Man. Pilotowany przez Polaka Blenheim I (K7084) zderzył się w powietrzu z Blenheimem IV (Z6191), z F/Sgt Bertramem F. Kilianem z RAF za sterami. Oba samoloty należały do szkoły obserwatorów 5 Air Observer School.

Już po wojnie, 3 stycznia 1946 r. w wypadku Ansona I (MG445) zginął sierż. pchor. pil. Władysław Beller ze szkoły nawigacji 5 Air Navigation School. Podczas przelotu z bazy RAF Hooton Park do Jurby w warunkach niesprzyjającej, mglistej pogody, rozbił się koło wzniesienia Slieau Ruy na Wyspie Man. We wraku samolotu zginęli także Matroos Benjamin B. Komkommerman (Holender) oraz cywile John Williams i Paul Fachire (Brytyjczycy). Ocalał jedynie radiotelegrafista W/O Raymond C. Jones.

Dwóch pozostałych pochowanych w Jurby lotników służyło w jednostkach bojowych. 21 lipca 1941 r. zginął sierż. pil. Henryk Szope z 302 Dywizjonu Myśliwskiego "Poznańskiego". Podczas wykonywania lotu nad morzem w jego Hurricanie I WX-D (V6943) awarii uległ silnik. Szope wyskoczył ze spadochronem, jednak nie otrzymawszy na czas ratunku utonął około 8 km na południe od wysepki Calf of Man, położonej u południowo-zachodniego wybrzeża Wyspy Man.

14 grudnia 1943 r. w katastrofie lotniczej zginął por. pil. Stanisław Podobiński z 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki. Podczas lotu treningowego wykonywanego nad Wyspą Man, przy niskiej podstawie chmur, pilotowany przez niego Spitfire VB (EN856) rozbił się z wyniosłością terenu.

Stopień
Nr ewid.
Nazwisko, imię
Data śmierci
Jednostka
sierż. pchor. pil. (F/Sgt) 705585 Beller Władysław 03.01.1946 5 Air Navigation School
mjr pil. (F/Lt) P-0421 Gawlikowski Jan 10.06.1941 5 Bombing and Gunnery School
kpr. pil. (Sgt) 782764 Osmala Stanisław 01.10.1940 5 Bombing and Gunnery School
kpr. pil. (Sgt) 780952 Pawłowski Zbigniew 25.06.1942 5 Air Observer School
sierż. pil. (Sgt) 793042 Pietniunas Stanisław 23.02.1941 5 Bombing and Gunnery School
por. pil. (F/O) P-1691 Podobiński Stanisław 14.12.1943 303 Dywizjon
sierż. pil. (Sgt) 782859 Szope Henryk 21.07.1941 302 Dywizjon
 
Razem
7
   

Wojciech Zmyślony

Brama wejściowa cmentarza kościelnego St Patrick (św. Patryka) w Jurby.
Furtka prowadząca na teren nekropolii.
Cmentarny mur z tabliczką informującą o obecności grobów wojennych Wspólnoty Brytyjskiej.
Ustawiona przy wejściu, zdewastowana tablica informacyjna z nazwą cmentarza.
Widok na działkę grobów wojennych. Nagrobki Polaków wyróżniają się pięciokątnym kształtem oraz płaskorzeźbą Orła Białego.
Widok ogólny cmentarza St Patrick w Jurby.
Teren dawnej bazy RAF Jurby, do której przylega cmentarz kościelny St Patrick. W tle widoczny jest budynek wieży kontroli lotów.
Owce pasące się koło płyty postojowej dawnej bazy RAF Jurby.
Lokal gastronomiczny "The Old Guardhouse" ("Stara wartownia") utworzony w jednym z dawnych lotniskowych budynków.
Grób sierż. pchor. pil. Władysława Bellera.
Grób mjr. pil. Jana Gawlikowskiego.
Grób kpr. pil. Stanisława Osmali.
Grób kpr. pil. Zbigniewa Pawłowskiego.
Grób sierż. pil. Stanisława Pietniunasa.
Grób por. pil. Stanisława Podobińskiego.
Grób sierż. pil. Henryka Szope.